بررسی پایداری خاکدانه‌ها در برابر ضربه قطرات باران در برخی خاک‌های ناحیه نیمه‌خشک در شمال غرب زنجان

پایداری خاکدانه­ها یکی از مهم‌ترین ویژگی­های فیزیکی خاک است که بر میزان پراکنش ذرات خاک به­وسیله قطرات باران اثر می­گذارد. این پژوهش به­منظور بررسی تخریب خاکدانه­ها تحت تأثیر ضربه قطرات باران و رابطه آن با پایداری خاکدانه در برخی خاک­های ناحیه نیمه­خشک درزنجان انجام گرفت. آزمایش در 30 نمونه خاک دیم­زار و سه تکرار در سال 1390 انجام شد. برای این منظور، خاکدانه­های با قطر 6 تا 8 میلی­متر در جعبه­هایی مسطح به ابعاد 24 سانتی­متر × 30 سانتی­متر و ضخامت 6 سانتی­متر ریخته شدند. جعبه­ها در معرض چهار رخداد باران شبیه‌سازی‌شده با شدت 60 میلی­متر بر ساعت و به­مدت 30 دقیقه قرار گرفتند. در هر رخداد بارندگی میزان تخریب خاکدانه­ها در هر جعبه با مقایسه میانگین وزنی قطر آن­ها (MWD) پیش و پس از بارندگی به­دست آمد. پایداری خاکدانه­ها با استفاده از دو روش الک تر و آزمون قطره آب، در هر خاک محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تفاوتی معنی­دار بین خاک­های مختلف ازنظر میزان تخریب خاکدانه­ها در اثر باران وجود داشت (001/0£ p). تخریب خاکدانه­ها تحت تأثیر پایداری خاکدانه­ها درروش الک تر قرار نگرفت با این وجود، تخریب خاکدانه­ها همبستگی منفی معنی­داری با پایداری خاکدانه­ها در آزمون قطره داشت (05/0 p£ و 29/0=2R). تخریب خاکدانه­ها در خاک­های موردبررسی رابطه معنی­دار با میانگین هندسی قطر ذرات معدنی، سنگریزه و ماده آلی داشت (001/0£ p  و 65/0=2R).